Chương 23: Cấy mạ
Vào ngày mùa bọn nhỏ phải giúp đỡ việc nhà nên học đường trong thôn cũng tạm nghỉ vài ngày.
Lý thị ở nhà nấu cơm, cho heo và gà ăn, hai cô con dâu thì đều xuống ruộng cấy lúa.
Lưu thị và Trương thị đang rút mạ và dùng cỏ bó thành từng bó. (Hãy đọc truyện này tại trang runghophach.com) Trường Phú và Trường Quý dùng giỏ tre đựng mạ gánh tới ruộng lúa nhà mình. Bọn họ chất mạ trên bờ, còn Đào Tam gia thì phụ trách ném mạ này xuống khắp ruộng.
Chờ rút đủ mạ rồi năm người nhà Đào Tam gia hội hợp bên ngoài ruộng để cấy mạ. Bọn họ phân thành một hàng, tay trái cầm mạ, tay phải cắm mạ xuống ruộng, khoảng cách mạ đều nhau, thẳng tắp chỉnh tề.
Đại Bảo, Nhị Bảo cũng phối hợp làm việc, một đứa ở nhà nấu nước, một đứa cầm cái ấm ra ngoài đồng. Lý thị đưa cho Đại Bảo một cái mũ rơm nhưng hắn không mang đã cầm ấm nước đi ra cửa.
Hắn đưa nước tới thì đặt cả ấm và chén ở bờ ruộng. Lưu thị thấy thế đi tới cầm ấm nước và hai cái chén nhỏ đi sâu vào trong ruộng mạ. Trường Phú đón lấy một chén nước đưa cho Đào Tam gia. Đào Tam gia vội rửa tay một chút rồi mới đón lấy cái chén uống một hơi cạn sạch. Mấy người thay phiên uống thế là ấm nước lập tức cạn.
Lưu thị đang muốn cầm ấm nước đưa tới bờ ruộng thì Đại Bảo đã la hét nói mình sẽ tự xuống lấy. Hắn tháo giày, xắn ống quần trượt xuống ruộng mạ. Bùn mềm mại chen qua kẽ chân, cẳng chân rơi xuống bùn chỉ thấy mát lạnh. Đại Bảo duỗi tay duy trì cân bằng sau đó đi từng bước một vào sâu trong ruộng lúa. Ruộng mạ cũng không dễ đi, mấy lần hắn suýt thì ngã.
Đào Tam gia nhìn Đại Bảo và cười nói: “Tiểu tử này có thể xuống ruộng rồi đó, không tồi!”
Đại Bảo kích động la hét: “Ông nội, cháu cũng có thể cấy mạ đó!”
Đào Tam gia nghe thế thì đưa cho hắn mấy cây mạ để hắn thử cấy xem sao. Đại Bảo xắn cao tay áo đón lấy mạ và học bộ dạng ông nội cầm mạ cắm vào bùn. Cắm xong mạ hắn đắc ý nhìn ông nội và nói: “Ông nội, cắm xong rồi.”
Đào Tam gia cười cười, nói: “Cứ từ từ xem đã.” Nói xong ông khom lưng tiếp tục cấy mạ.
Đại Bảo nghi hoặc nhìn, chỉ lát sau mấy cây mạ hắn cắm xuống đều nổi lên mặt nước. Hắn hoảng hốt hỏi: “Ông nội, sao lại thế? Sao lại nổi hết lên rồi?”
“Hô hô! Lực tay của con quá nhỏ, mạ cắm xuống bùn không được sâu nên đương nhiên sẽ nổi lên.” Đào Tam gia vẫy vẫy tay nói: “Muốn cấy mạ thì phải ăn cơm thêm mấy năm nữa!”
Đại Bảo nhìn bùn trên mặt và trên quần áo ông nội thì gật gật đầu sau đó cầm ấm nước chậm rãi đi về.
Ngày mùa tốn nhiều sức nên thức ăn Lý thị làm cũng tốt hơn.
Sau khi ăn xong cơm sáng Lý thị cầm rổ tới ruộng rau ở bờ sông. Cây đậu cô-ve trưởng thành nhanh hơn so với đậu đũa, đám đậu cô ve mọc lan um tùm trên giá, dưới lá cây giấu những bông hoa màu tím nhạt cùng một đám đậu cô ve ra sớm đã bằng ngón trỏ treo lủng lẳng. Lý thị hái được nửa rổ đậu cô-ve, lại tìm trong đám dưa chuột thì thấy đúng lúc hoa đang nở rộ. Trên giàn toàn là lá cây màu xanh, hoa vàng thấp thoáng trong đó, ong và bướm bay múa qua lại.
Lý thị cắt một bó rau hẹ rồi mang theo đậu cô ve về nhà. Ngày hôm qua nhờ Đào Vĩnh Thịnh mang theo một ít thịt heo từ trấn trên về thế nên giữa trưa bọn ho ăn đậu hầm thịt.
Nhị Bảo đào được một rổ rau cần nước, từng ngọn tinh tế, lá xanh non tản ra mùi đặc trưng của rau cần. Lý thị không hái lá xuống mà trực tiếp rửa sạch thái đoạn.
Ngày thường đều là con dâu nhóm lửa, hiện giờ đổi thành Nhị Bảo. Đừng nhìn Nhị Bảo còn nhỏ nhưng tài nghệ nhóm lửa của hắn quả thực có vài phần chân truyền của Trương thị. Nhị Bảo ngồi ngay ngắn trên ghế nhỏ trong bếp, khuôn mặt nhỏ bị lửa chiếu đỏ rực. Hắn nghiêm túc nhìn bếp lửa, thi thoảng dùng que cời chọc đống tro, thêm củi đốt. Lý thị thấy thế thì không nhịn được khen cháu nhà mình giỏi giang.
Bà ta làm một nồi đậu xào thịt, xào trứng gà với rau hẹ, thêm món rau cần nước trộn và một nồi cháo bắp thật to.
Vào giữa trưa Đại Bảo múc hai thùng nước trong và chuẩn bị sẵn khăn vải bông chờ ông nội và mọi người về ăn cơm.
Đào Tam gia và con trai, con dâu đã rửa sạch bùn đất bên cạnh ruộng mạ, lúc này về chỉ cần dùng nước trong rửa qua một lần là ổn. Cấy mạ thoạt nhìn không tốn sức nhưng cứ phải khom lưng liên tục nên cực kỳ mệt mỏi.
Cơm trưa nay cực phong phú, có thịt hầm và cả trứng gà thế là người một nhà ăn cực kỳ vui vẻ. Sau khi ăn xong nghỉ tạm một lát cả nhà lại bận rộn.
Giữa trưa nắng to nên mọi người đều đội mũ rơm.
Buổi chiều Đại Bảo, Nhị Bảo và Tam Bảo vẫn ra ngoài cắt rau ngổ như cũ thế nên Lý thị mang nước đưa ra ngoài đồng cho mọi người, bản thân bà cũng xuống ruộng cấy mạ. Tứ Bảo và Nữu Nữu thì ngoan ngoãn chơi ở sân trước. Hai đứa còn bé nên cũng chưa giúp được việc gì.
Trong viện có một con gà trống lông đuôi xanh thẫm dẫn theo 10 con gà mái lắc lư mổ chỗ này một chút, đào chỗ kia một chút, sau đó dẩu mông ị một đống phần gà.
Tứ Bảo và Nữu Nữu đẩy xe đầu gỗ chơi, Hoàng Hoàng thì vây quanh xe gỗ nhảy tới nhảy lui kêu gâu gâu. Bánh xe dính mấy đống phân gà, Tứ Bảo không chú ý thế là sờ phải một tay phân gà.
“A! Thối quá!” Tứ Bảo dùng sức vẩy tay, còn cọ lên mặt đất vài cái.
Nữu Nữu thì cười khanh khách. Đợi Tứ Bảo rửa sạch tay đi ra thì lập lập tức nhặt một nhánh cây và dẫn Hoàng Hoàng lao về phía đàn gà.
“Con gà thối chết tiệt, ị phân khắp nơi! Ta đánh, ta đánh!” Tứ Bảo múa may cây gậy và reo lên.
Uông! Gâu gâu! Hoàng Hoàng cũng dẩu mông gầm rú với đàn gà.
Một mảnh gà bay chó sủa tức khắc hiện ra, trong cơn hoảng loạn đám gà lại ị mấy đống phân nữa sau đó trốn vào vườn rau. Tứ Bảo không dám đi vào vườn rau vì sợ dẫm hỏng đồ ăn thế nên hắn đành lấy cái chổi tới quét sạch sân sau đó tiếp tục cùng Nữu Nữu chơi xe đầu gỗ.
Chỉ chốc lát sau gà trống lại mang theo đám thê thiếp của mình đi dạo trong sân. Não của đám chim này đúng là nhỏ, một trận gà bay chó sủa vừa rồi đã bị tụi nó ném hết ra sau đầu rồi.
Tứ Bảo chơi hăng say, cũng quên mất khó chịu vì phân gà lúc nãy thế nên hai đứa nhỏ và mấy con gà lại bắt đầu chung sống hòa thuận.
Gà trống duỗi cái cổ dài rồi đập cánh hai cái sau đó nhìn chằm chằm một con gà mái nhỏ trong đàn mà nó coi trọng. Tiếp theo nó tiến lên dựa trên người con gà mái, sau đó mổ con gà đáng thương kia và cưỡi lên. Con gà mái nhỏ khiếp sợ dâm uy của con gà trống nên ngồi xổm xuống đón nhận lâm hạnh.
Gà trống vui vẻ kêu ác ác, thích con gà mái nào thì lập tức vọt lên đè đầu cưỡi cổ.
Tứ Bảo và Nữu Nữu nhìn chằm chằm cảnh đó, miệng há thành hình chữ O. Sau đó Nữu Nữu quay đầu nói với Tứ Bảo: “Tứ ca ca, gà trống điên rồi!”
Tứ Bảo gật đầu và lại nhặt cái gậy ném trên mặt đất lên chỉ vào con gà trống nổi điên kia mà mắng, “Mày điên à, có tin tao đánh mày không!”
Hoàng Hoàng cũng cậy thế chủ ào lên.
Thế là một trận gà bay chó sủa nữa lại diễn ra, gà trống và đám thê thiếp lại trốn vào vườn rau. Lần này, Tứ Bảo và Hoàng Hoàng canh ngay bên ngoài, chỉ cần gà trống thò đầu ra là hắn lập tức múa gậy gầm lên.
Con gà có bộ não bé tí kia căn bản không hiểu vì sao con người kia lại múa may gậy. Nếu không cho nó đi vào sân thì nó ở trong vườn đào đất vậy.
Tứ Bảo canh một lát thấy không thú vị thế là lại theo Nữu Nữu chơi. Mãi tới khi đám Đại Bảo đi cắt cỏ về mà bầy gà vẫn còn loanh quanh trong vườn tìm đồ ăn.
Đại Bảo lại tới ruộng mạ mang ấm nước không về đổ đầy nước mang ra. Lý thị về nhà trước để làm cơm, vẫn là Nhị Bảo giúp đỡ nhóm lửa. Lúc trời gần tối Đào Tam gia, con trai và con dâu mới kết thúc công việc và trở về. Hoàng Hoàng gâu gâu gâu chạy tới đón chủ nhân của mình.
Buổi tối phải tắm rửa, Trường Phú và Trường Quý lại đi gánh mấy gánh nước về để dùng.
Sau bữa cơm chiều người một nhà rửa mặt sạch sẽ và đi nghỉ ngơi sớm. Người lớn cấy mạ cả ngày vất vả nên vừa đặt lưng xuống đã ngủ. Nữu Nữu và hai anh rúc trong chăn lại không ngủ được nên nàng năn nỉ Đại Bảo kể chuyện xưa. Đại Bảo lập tức thấy to đầu, chuyện xưa hắn biết đều là do Đào Tam gia kể, mà chuyện ấy thì mọi người đều nghe hết rồi.
Nhưng Nữu Nữu làm nũng một hai phải nghe chuyện xưa, Tam Bảo cũng la hét muốn nghe thế là Đại Bảo đành phải kể một câu chuyện trăm ngàn chỗ sơ hở. Thế mà hai đứa kia vẫn há hốc mồm ra nghe, cuối cùng Đại Bảo mệt nhọc, cái tay vỗ lưng cho Nữu Nữu cũng chậm dần. Lúc ánh trăng chiếu vào ba anh em an tĩnh ngủ rồi.
Chương 24: Cắt lúa mạch và tết Đoan Ngọ
Mất bốn ngày cả nhà mới cấy xong mười mẫu ruộng nước. Cấy xong vẫn thừa mấy bó mạ nên Đào Tam gia đi một vòng quanh thôn hỏi xem có nhà nào thiếu mạ không. Rất nhanh đống mạ ấy đã bị người ta lấy đi rồi.
Vội cấy mạ xong lại vội cắt lúa mạch. Ruộng lúa mạch lúc này vàng óng, Đào Tam gia ngắt một bông lúa mạch xuống xoa trong tay rồi đưa lên miệng nhai sau đó quyết định chờ thêm mấy ngày nữa mới cắt.
Mấy ngày kế tiếp Trường Phú và Trường Quý phụ trách canh ruộng mạ xem chỗ nào mạ nổi lên thì cắm lại. Đào Tam gia thì bắt đầu làm liên giá. Đó là một loại công cụ tuốt lúa mạch được làm bằng những nhánh trúc đan liên tiếp với nhau như cái bè nhỏ. Một mặt cái bè có gắn móc nối với một cây gậy trúc dài chừng 4,5 mét. Lúc dùng chỉ cần vung gậy trúc lên là cái bè sẽ theo quán tính đập vào lúa mạch. Lúa mạch chín phơi khô có vỏ giòn, chỉ cần đập mạnh là hạt rơi ra.
Làm xong liên giá Đào Tam gia lại chọn một mảnh ruộng lúa mạch chín nhất và bắt đầu cắt. Trong lúc cắt lúa mạch bầy gà lại nghênh đón tao ương lao ngục, đó là vì tụi nó ăn quá khỏe, lại ị phân khắp nơi nên Lý thị quyết đoán nhốt lại cho xong.
Gần tới Đoan Ngọ lại thêm hạn hán nghiêm trọng nên năm nay có vẻ đặc biệt nóng bức. Cắt lúa mạch đơn giản hơn cấy mạ một chút thế nên Đào Tam gia huy động cả nhà đội mũ rơm vác liềm đi thu hoạch.
Đại Bảo và Nhị Bảo cắt rất nghiêm túc, cắt xong một bó lại ném vào sọt, còn kiểm tra xem có cắt sót không. Bọn nhỏ còn bé, dễ bị cảm nắng nên Đào Tam gia không cho tụi nó làm lâu trên đồng. Chờ mấy đứa cắt đầy sọt ông sẽ bảo tụi nó cõng lúa về nhà, như thế qua lại có thể nghỉ ngơi một chút.
Lưu thị và Trương thị chỉ phụ trách cắt mạch, các nam nhân không chỉ cắt lúa còn phải cõng lúa về nhà. Mỗi sọt lúa đều nặng nhưng bọn họ lại nhẹ nhàng cõng trên lưng đi phăm phăm.
Tam Bảo và Tứ Bảo không thể cắt cũng không thể cõng thế nên phụ trách đưa nước. Hai cây nấm lùn đầu đội mũ rơm, tay cầm theo ấm nước tập tễnh đi trên đường bờ ruộng. Lúc đưa nước tới ruộng thấy ông bà nội, cha mẹ và chú thím đều mướt mồ hôi, mặt đỏ bừng thế là hai đứa vội rót nước đưa cho người nhà uống. Nhân lúc người lớn uống ước hai đứa tháo mũ rơm ra quạt lấy quạt để.
Đào Tam gia vui tươi hớn hở khích lệ khen Tam Bảo và Tứ Bảo là đứa nhỏ có hiếu khiến hai đứa quạt càng hăng say.
Lúa mạch cắt về đều phơi ở sân trước, thi thoảng Lý thị sẽ dùng cào trúc đảo lúa. Chờ ăn cơm trưa xong lúa mạch cũng phơi khô kha khá, râu xù xù. Người lớn tay cầm liên giá bắt đầu đánh lúa mạch, cứ mỗi đập là có vô số bông lúa mạch bị đập bẹp, hạt lúa vẩy ra. Cứ thế qua một vòng đống lúa mạch đã bị đập thành một đống rơm mềm. Lưu thị và Trương thị cầm cái cào trúc cào rơm bên trên để lại hạt lúa. Sau khi quét hạt lúa qua một bên bọn họ lại trải đống rơm ra đập thêm một lần nữa tới khi toàn bộ lúa rụng ra hết.
Người một nhà đông nên chỉ một buổi sáng đã cắt xong mảnh ruộng kia, lúc này trong sân trước toàn là hạt lúa mạch mới thu hoạch. Làm xong rồi bọn họ mới tiếp tục cắt lúa ở những mảnh khác.
Năm trước bọn họ vừa cắt lúa mạch vừa lo trời mưa sẽ khiến hạt lúa nảy mầm. Năm nay trời hạn nên cũng chẳng cần gấp gáp chuyện gặt và phơi nắng. Trong bảy tám ngày này buổi sáng cả nhà sẽ đi cắt mạch, giữa trưa đánh lúa, chờ cắt xong hết lúa trên đồng thì hạt lúa cũng đã tuốt xong.
Nhưng chưa thể cất lúa mạch vào kho ngay được, ngoài phơi khô còn phải sàng xẩy loại bỏ đất, lá và rơm lẫn vào. Đây đều là việc của nữ nhân, còn đám nhỏ thì ngày ngày đội mũ rơm mang theo rổ nhỏ đến ruộng lúa mạch nhặt lúa mót.
Chờ bọn nhỏ nhặt xong lúa còn sót trên đồng đám nam nhân lại ra đồng cắt mạch côn. Bọn họ bó mạch côn thành bó và vác về nhà. Phòng chất củi quá nhỏ nên chỉ để nhánh cây, thân cây, đống mạch côn này vừa chiếm chỗ mà đốt cũng không được bao lâu.
Đào Tam gia chất đống mạch côn quanh cây du, càng chất càng cao. Đến khi thấy được một đống lớn rồi ông cũng không thu mạch côn nữa, chỗ còn lại cứ để ở ruộng lúa đợi chúng tự mủn ra làm phân bón ruộng luôn.
Khắp nơi trong thôn đều là những đống mạch côn thật to, bọn nhỏ chơi trốn tìm ở đó, hoặc trèo lên rồi trượt xuống. Rất nhiều đống mạch côn cao như bảo tháp bị bọn nhỏ chơi mấy ngày đã tan thành từng mảnh.
Trong ngày mùa bận rộn ấy tết Đoan Ngọ cũng tới.
Tết Đoan Ngọ là một ngày hội cực kỳ truyền thống và quan trọng. Già trẻ toàn thôn đều bị không khí lễ hội lây nhiễm nên tạm thời quên mất mệt nhọc ngày mùa. Người của Đào gia thôn không gói bánh chưng cho Tết Đoan Ngọ mà chưng bánh bao.
Sáng sớm Lý thị đã cõng cái sọt đi khắp thôn hái ngải thảo, lá hoa tiêu, và một đám hương long thảo. Ngải thảo được chia làm bó nhỏ treo trên cửa chính phòng, đông phòng và tây phòng. Sau đó bà ấy cho ngải thảo, lá hoa tiêu và mấy cây khác vào nấu thành nước thuốc, nhúng vải bông lau người cho bọn nhỏ.
Mỗi năm đám Đại Bảo đều bị Lý thị đè ra lau người một lần, cuối cùng còn bôi chút hùng hoàng trên đỉnh đầu bọn nhỏ. Bọn họ không thích cái mùi này nhưng Lý thị nói nước thuốc này giúp trừ mụn nhọt, hùng hoàng giúp đuổi kiến.
Mấy đứa nhỏ vẫn ngượng ngùng không lau người thế là Lý thị ra đòn sát thủ: “Đứa nào không lau người thì giữa trưa không có bánh bao bí đỏ ăn!”
“Năm nào cũng thế!” Bọn nhỏ oán giận nhưng vì mấy cái bánh bao bí đỏ nên tụi đó đành khuất phục và bôi nước thuốc lên người.
Lưu thị và Trương thị hái được hai quả bí đỏ thật to màu xanh đậm trong vườn. Loại bí đỏ này là bí đỏ nước, giòn giòn, có thể xào ăn. Còn một loại bí đỏ khác màu vàng thì không thích hợp xào mà để chưng, làm bánh hoặc nấu canh.
Lưu thị nhào bột cho tết Đoan Ngọ, lúc này bột phải là bột mỳ trắng không trộn.
Trương thị thuần thục rửa sạch hai quả bí đỏ, móc ruột bên trong ra rồi cắt thành sợi mỏng, lại dùng muối ngâm. Đợi một lát nàng ta vớt bí đỏ ra để ráo rồi lấy một cái chậu lớn bỏ bí đỏ trộn đều với thịt khô thái hạt lựu và thêm hành, gừng, muối cùng một chút bột ớt.
Lưu thị nhanh chóng cán bột làm bỏ, Trương thị thì gói bánh, rất nhanh từng cái bánh bao đều nhau đã thành hình.
Lồng hấp bày đầy bánh bao, một tầng lại một tầng. Nước của nồi hấp cũng đã sôi, hơi nước lượn lờ bên trên.
Những cái bánh bao bí đỏ trắng trẻo mập mạp xếp đầy trên đĩa như kim tự tháp. Người lớn ăn thường thích rưới sa tế đỏ hồng lên trên, còn bọn nhỏ thì ăn nguyên vị.
Bánh bao nóng mềm mềm, vừa cắn một miếng đã thấy bí đỏ mềm nộn quậy với thịt khô tạo nên mùi hương nồng đậm mà không ngấy. Ăn một cái rồi chỉ muốn ăn thêm, ai ăn với sa tế lại càng thấy mỹ vị.
Trong lúc ấy Đào Tam gia kể về ngọn nguồn của Tết Đoan Ngọ, Đại Bảo ở bên cạnh hỏi: “Ông nội, vì sao chúng ta không gói bánh chưng và đua thuyền rồng?”
“Thằng nhóc con, lấy gạo đâu ra mà gói bánh chưng, còn con sông bé tí kia thì đua thuyền cái nỗi gì?” Đào Tam gia vui vẻ hỏi.
“Cũng phải!” Đại Bảo gật đầu.
“Mặc kệ ăn bánh chưng hay bánh bao thì chỉ cần chúng ta vui vẻ trải qua ngày hội là được.” Đào Tam gia nói, “Chờ mấy đứa trưởng thành, vạn nhất có thể ăn bánh chưng, xem thuyền rồng có khi tụi bây lại nhớ hương vị bánh bao bí đỏ ấy chứ!”
“Bánh đao bí đỏ là ngon nhất!” Tứ Bảo phùng má lẩm bẩm.
“Hô hô, thằng nhóc con!” Đào Tam gia cười nói.